انواع سیستم و تجهیزات اعلام و اطفا حریق

اگر در زمینه ایمنی ساختمان، صنایع یا محیط‌های تجاری و مسکونی فعالیت می‌کنید، قطعاً با اهمیت سیستم‌های اطفا حریق آشنا هستید. این تجهیزات در جلوگیری از گسترش آتش و نجات جان انسان‌ها نقش حیاتی دارند. در این راهنما با انواع سیستم‌های اطفا حریق، کاربردها و نکات مهم هنگام خرید آشنا می‌شوید.

انواع اصلی سیستم‌های اطفا حریق

خاموش‌کننده‌های دستی

• خاموش‌کننده پودری: مناسب برای آتش‌سوزی‌های نوع A، B و C، پوشش گسترده، استفاده آسان
• خاموش‌کننده CO۲: بدون باقی‌مانده، مناسب برای تجهیزات الکترونیکی و آتش‌سوزی‌های نوع B و C
• خاموش‌کننده فوم: مؤثر برای آتش‌سوزی‌های مایعات قابل اشتعال، ایجاد پوشش محافظ روی سطح

سیستم‌های اطفا حریق ثابت

• سیستم اسپرینکلر آبی: پوشش وسیع، فعال‌سازی خودکار، مناسب برای فضاهای عمومی و تجاری
• سیستم اطفا گازی: بدون آسیب به تجهیزات، مناسب برای اتاق‌های سرور و مراکز داده
• سیستم اطفا فوم: کاربرد در صنایع نفت و گاز، انبارهای مواد قابل اشتعال

سیستم‌های تشخیص و اعلام حریق

• دتکتورهای دودی: تشخیص سریع ذرات دود، مناسب برای اکثر محیط‌ها
• دتکتورهای حرارتی: واکنش به افزایش دما، مناسب برای محیط‌های پر گرد و غبار
• دتکتورهای شعله: تشخیص اشعه مادون قرمز یا ماوراء بنفش، واکنش فوری

سیستم‌های ویژه

• سیستم اطفا آئروسل: تکنولوژی نوین، حجم کم، قدرت اطفای بالا
• سیستم اطفا مه آب (واتر میست): مصرف آب کمتر، آسیب کمتر به تجهیزات
• سیستم‌های اطفا هیبریدی: ترکیبی از چند روش برای کارایی بیشتر

طبقه‌بندی انواع آتش و روش‌های اطفای مناسب

آتش کلاس A

• مشخصات: آتش‌سوزی مواد جامد معمولی مانند چوب، کاغذ و پارچه
• روش اطفا مناسب: آب، پودر خشک، فوم
• مکانیسم اطفا: سرد کردن و جداسازی اکسیژن

آتش کلاس B

• مشخصات: آتش‌سوزی مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، روغن و رنگ
• روش اطفا مناسب: فوم، CO۲، پودر خشک
• مکانیسم اطفا: خفه کردن و قطع واکنش زنجیره‌ای

آتش کلاس C

• مشخصات: آتش‌سوزی گازهای قابل اشتعال مانند پروپان و متان
• روش اطفا مناسب: پودر خشک، CO۲
• مکانیسم اطفا: قطع واکنش زنجیره‌ای و خفه کردن

آتش کلاس D

• مشخصات: آتش‌سوزی فلزات قابل اشتعال مانند منیزیم و سدیم
• روش اطفا مناسب: پودرهای خاص مخصوص فلزات
• مکانیسم اطفا: جذب حرارت و ایزوله کردن

آتش کلاس F

• مشخصات: آتش‌سوزی روغن‌های آشپزخانه و چربی‌ها
• روش اطفا مناسب: خاموش‌کننده‌های مخصوص آشپزخانه، پتوی آتش
• مکانیسم اطفا: جداسازی اکسیژن و مواد شیمیایی خاص

مشخصات فنی سیستم‌های اطفا حریق

خاموش‌کننده‌های دستی

• ظرفیت استاندارد: ۱ تا ۱۲ کیلوگرم برای پودری، ۲ تا ۶ کیلوگرم برای CO۲
• فشار کاری: ۱۳ تا ۱۵ بار برای خاموش‌کننده‌های فشار دائم
• برد پرتاب: ۳ تا ۸ متر بسته به نوع و ظرفیت

سیستم‌های اسپرینکلر

• فاصله استاندارد نصب: ۳ تا ۴.۵ متر بین اسپرینکلرها
• دبی آب: ۶۰ تا ۱۱۵ لیتر در دقیقه
• دمای فعال‌سازی: ۵۷ تا ۱۴۱ درجه سانتی‌گراد

سیستم‌های گازی

• غلظت طراحی: ۴% تا ۹% برای FM-۲۰۰، ۳۴% تا ۴۲% برای CO۲
• زمان تخلیه: ۶ تا ۱۰ ثانیه برای گازهای جایگزین هالون، ۶۰ تا ۱۲۰ ثانیه برای CO۲
• فشار سیلندر: ۲۵ تا ۶۰ بار

کاربردهای سیستم‌های اطفا حریق در محیط‌های مختلف

ساختمان‌های مسکونی و تجاری

• استفاده از اسپرینکلرهای اتوماتیک در سقف
• نصب خاموش‌کننده‌های دستی در راهروها و محل‌های قابل دسترس
• سیستم‌های اعلام حریق با پوشش کامل

صنایع نفت، گاز و پتروشیمی

• سیستم‌های اطفا فوم با ظرفیت بالا
• مانیتورهای آب و فوم برای مخازن و تأسیسات
• سیستم‌های تشخیص گاز و شعله

مراکز داده و اتاق‌های سرور

• سیستم‌های اطفا گازی FM-۲۰۰ یا NOVEC ۱۲۳۰
• سیستم‌های تشخیص دود بسیار حساس
• سیستم‌های هشدار زودهنگام

نکات مهم هنگام خرید تجهیزات اطفا حریق

توجه به استانداردها و گواهینامه‌ها

• بررسی نشان استاندارد ملی
• توجه به گواهینامه‌های بین‌المللی NFPA، UL یا EN
• اطمینان از وجود ضمانت‌نامه معتبر

محاسبه نیازهای محیط

• ارزیابی ریسک حریق محیط
• محاسبه مساحت و حجم فضا
• شناسایی نوع مواد قابل اشتعال موجود

مقایسه هزینه و کارایی

• بررسی هزینه اولیه خرید و نصب
• توجه به هزینه‌های نگهداری و شارژ مجدد
• برآورد عمر مفید و دوره‌های بازرسی

راهنمای نصب و نگهداری

نصب صحیح

• رعایت فاصله استاندارد در نصب اسپرینکلرها
• نصب خاموش‌کننده‌ها در ارتفاع و محل مناسب
• توجه به دسترسی آسان در شرایط اضطراری

بازرسی دوره‌ای

• بازرسی ماهانه خاموش‌کننده‌های دستی
• تست سالانه سیستم‌های اعلام و اطفا خودکار
• شارژ مجدد طبق دستورالعمل سازنده

آموزش پرسنل

• آموزش نحوه استفاده از خاموش‌کننده‌ها
• برگزاری مانورهای دوره‌ای
• آشنایی با سیستم‌های اعلام و اطفا محل کار

حرف آخر...

انتخاب سیستم اطفا حریق مناسب تأثیر مستقیمی بر ایمنی جانی و مالی دارد. با توجه به نوع محیط، مواد قابل اشتعال موجود و بودجه، سیستم مناسب را انتخاب کنید. همچنین، نگهداری و بازرسی منظم این سیستم‌ها به اندازه انتخاب درست آنها اهمیت دارد. با رعایت اصول ایمنی و استفاده از تجهیزات استاندارد، محیطی امن برای خود و دیگران فراهم کنید.